ورزش واليبال

واليبال ورزشي تيمي و بسيار مهيج است، كه پيشينه اي يكصد و ده ساله دارد و امروزه تقريباً تمامي كشورهاي جهان عضو فدراسيون جهاني آن هستند.

تاريخچه واليبال در ايران

ورزش واليبال در سال ۱۲۹۹ شمسي توسط سيدمهدي ورزنده در ايران معرفي شد. در آن سال، دانشجويان دارالمعلمين ورزش به فرا گرفتن اصول و مقررات واليبال پرداختند.

در سالهاي اوليه حضور واليبال در ورزش ايران، بازي در زميني به ابعاد ۲۰×۱۰ متر انجام مي شد و در هر طرف زمين ۹ تا ۱۱ نفر بازي مي كردند. در سال ۱۳۰۴، سه تيم واليبال در ايران شكل گرفت كه عبارت بودند از تيم دارالمعلمين ورزش، تيم باشگاه شايسته (اجتماعيون) و تيم كالج البرز. رقابت ميان اين سه تيم با استقبال مردم و دوستداران ورزش همراه بود و هيجان بسياري به راه مي انداخت. شمس الدين شايسته، مربي تيم باشگاه شايسته، در راه شكوفايي ورزش واليبال در ايران تلاش بسياري كرد و خدمات ارزنده اي انجام داد. از بازيكنان سرشناس سالهاي اول واليبال در ايران مي توان به ناصر رفيعا، بديع الله مجذوب، علي كني، نصرالله مقدم، صادق رياحي و حسن گوشه اشاره نمود.

نخستين دوره مسابقات واليبال قهرماني تهران در سال ۱۳۱۴ بين مدرسه ها و تيم هاي آزاد و باشگاهي تهران برگزار شد كه تيم دربند به مقام قهرماني رسيد. در همين سال، مسابقات قهرماني ايران نيز برگزار شد كه تيم اصفهان در ميان ديگر تيم هاي شهرستاني از قدرت بيشتري برخوردار بود.

در سال ۱۳۲۴ يك فدراسيون مشترك براي «بسكتبال و واليبال» به وجود آمد كه اين دو ورزش را با هم اداره مي كرد. اما در سال ۱۳۳۶ توسط كميته ملي المپيك ايران يك فدراسيون مستقل براي واليبال ايجاد شد تا با اختيارات و آزادي عمل بيشتري به توسعه اين ورزش در سطح كشور بپردازد. امير امين نخستين رئيس فدراسيون واليبال ايران بود كه سرپرستي و هدايت تيم ملي واليبال ايران در بازيهاي آسيايي توكيو (سال ۱۹۵۸) را نيز به عهده داشت.

بازيهاي آسيايي توكيو اولين حضور بين المللي واليبال ايران بود كه تيم ايران با چهره هايي همچون عبدالمنعم كمال، سياوش فرخي، محمود عدل، محمد شريف زاده، حسينعلي اميري، اسماعيل اشتري، عباس تهراني و كمال پورهاشمي با مربيگري فريدون شريف زاده به مقام نايب قهرماني آسيا رسيد. ورزش واليبال در سال ۱۹۶۴ وارد بازيهاي المپيك شد و ايران نيز جزو كشورهايي بود كه درخواست حضور در المپيك را داشت. بدين ترتيب روز سه شنبه ۲۰ آذر سال ۱۳۴۲ فدراسيون واليبال ايران ۳۰ واليباليست را به اردوي تداركاتي مقدماتي المپيك دعوت كرد تا در تالار هفتم تير امروز (پارك شهر) زير نظر مربي فقيد واليبال ايران، حسين حبازادگان تمرين نمايند. پس از ۳ روز تمرين تيم ملي ايران در روز ۱۶ آذر ۱۳۴۲ انتخاب شد و ۱۴ بازيكن يعني حسن كرد، اكبر قادري، چنگيز انصاري، فاروق فخرالديني، محمد همت يار، خسرو گلستانه، محمود مطلق، سياوش فرخي، مجتبي مرتضوي، اكبر تنها، بيژن روح اللهي، جهانگير قوام، خليل پاك نظر و خسرو نيكو پايان توسط ابراهيم نعمتي، سرگرد حسين سروري، محمد شريف زاده و حسين جبارزادگان كه مربي تيم بود انتخاب شدند و راهي مسابقات انتخابي در هند گرديد. در اين رقابت ها تيم ايران به مقام چهارم رسيد و كره جنوبي با قهرماني در اين مسابقات جواز المپيك را دريافت نمود.

سه سال بعد از حضور در مسابقات انتخابي المپيك واليبال ايران براي دومين بار در بازيهاي آسيايي ۱۹۶۶ حضور يافت و توانست با رهبري حسين جبارزادگان به مقام سوم و مدال برنز دست يابد. واليبال ايران در سالهاي ۱۹۷۰ و ۱۹۹۸ در رقابت هاي قهرماني جهان و در سال ۱۹۹۱ در مسابقات جام جهاني واليبال حضور داشته است. مهمترين موفقيت واليبال ايران كسب مدال نقره بازيهاي آسيايي ۲۰۰۲ بوسان و كسب مدال برنز مسابقات قهرماني آسيا در سال ۲۰۰۳ بوده كه نتيجه برنامه ريزي و مديريت فدراسيون وقت بوده است.

مسابقات واليبال باشگاههاي ايران در ۱۱ مرداد ۱۳۵۴ براي اولين بار با نام جام پاسارگاد برگزار شد كه پس از پيروزي انقلاب و توقف آن در سال ۱۳۶۹ با عنوان جام فجر پيگيري شده است.

واليبال ايران در رده نوجوانان و جوانان به افتخارات زيادي در سطح آسيا و جهان رسيده كه مدال نقره و برنز نوجوانان جهان در سالهاي ۲۰۰۱ و ۲۰۰۳ مهمترين آنهاست.

● نكات ديگر

تعويض ليبرو هميشه بعد از يك رالي انجام مي شود.

در ست پنجم براي انتخاب زمين با سرويس، داور قرعه كشي مي كند. در امتياز ۸، جاي تيم ها در زمين عوض شده و استراحت فني هم وجود ندارد و فقط هر تيم مي تواند درخواست يك وقت استراحت نمايد.

چرخش بازيكن در مناطق زمين در جهت حركت عقربه هاي ساعت انجام مي شود.

اگر يك تيم امتيازي از تيم مقابل كه سرويس مي زند بگيرد، چرخش انجام مي شود. چرخش بازيكنان به اين صورت است كه بازيكن منطقه ۱ به منطقه ۶، منطقه ۶ به منطقه ۵، منطقه ۵ به منطقه ۴، منطقه ۴ به منطقه ۳، منطقه ۳ به منطقه ۲ و منطقه ۲ به منطقه ۱ مي رود.

آنتن موجود در طرفين بالاي تور، محدوده زمين را مشخص مي كند و اگر توپ با برخورد به آنتن، به زمين حريف برسد، قبول نيست. ارتفاع آنتن هم ۱۸۰ سانتي متر مي باشد.

توپ سرويس، دفاع روي تور ندارد.

تماس بدن با تور، عبور تمام پا از خط و حمل توپ با دست خطا مي باشد.

اگر تيمي در ست اول سرويس بزند، در ست دوم تيم مقابل زننده نخستين سرويس خواهد بود.

اگر در بالاي تور دو يار مقابل، همزمان به توپ ضربه بزنند، سرويس تكرار مي شود و اگر روي نوار قل خورد و به آنتن برخورد نمود، سرويس دوباره تكرار مي شود ولي اگر در داخل زمين هر تيمي افتاد، امتياز به نفع تيم مقابل مي باشد.

سرويس بايد از قسمت پشت خط عرضي زده شود.

در هنگام بازي، با هر قسمت از بدن مي توان به توپ ضربه زد.

● مناطق زمين واليبال

منطقه ۲: قسمت زير تور طرف راست زمين.

منطقه ۱: پشت منطقه ۲ قسمت عقب زمين.

منطقه ۳: قسمت زير تور وسط زمين.

منطقه ۶: پشت منطقه ۳ زمين.

منطقه ۴: قسمت زير تور طرف چپ.

منطقه ۵: پشت منطقه ۴ در قسمت عقب زمين